Is boter echt terug? Wat zegt de wetenschap

Eet boter

Time Magazine deed de beroemde oproep “Eet boter”, alhoewel ze ongetwijfeld veel tijdschriften verkopen, hebben ze hier wellicht gebakken lucht verkocht.

Er volgde een artikel met als boodschap “de reden om boter te eten is nu nog duidelijker”, gebaseerd op deze studie: een systematische samenvatting en meta-analyse van boterconsumptie.

Na het samenvoegen van alle studies bleek dat elke dagelijkse portie boter geassocieerd was met een slechts 1% hoger risico op overlijden. Wacht eens even, deze studie versterkt het argument om boter te eten? Hoezo? Verder suggereert de studie dat een lepel olie in plaats van boter elke dag het risico op diabetes met 8% vermindert. Dus, zelfs in de afwezigheid van grote gezondheidsrisico’s, zijn er gezondere alternatieven beschikbaar.

Vergelijkbaar met studies over snoep

Een 1% verhoogd risico op overlijden is vrij klein. Waarom vonden ze geen groter effect? Boter is maar een klein deel van het volledige dieet. Ter illustratie kijken we naar de literatuur betreffende snoep. De “National Confectioners Association” heeft er een handje van om wetenschappers te contracteren – zoals Exponent Inc. berucht voor het dekken van Big Tobacco en chemische bedrijven – om mensen te motiveren om elke dag met mate snoep te eten, zo’n 15 tot 25 jelly beans per dag.

“Ouders die beperkingen opleggen aan bepaalde voeding, in een poging om de calorie-inname van een kind te reguleren maken hun kinderen dik! Verder gebruiken ouders dwangmethoden om kinderen hun toegang te beperken tot lekker, energierijk of voedingsstof-arm eten.”

“Ouders hebben ook het lef om hun kinderen te vertellen wanneer, hoe vaak of hoeveel snoep ze mogen eten. Weten ze niet dat boter(koek) weer mag? Het bewijs suggereert dat snoep niet geassocieerd is met nadelige gezondheidseffecten.”

Geloof je me niet? Alsjeblieft, deze studie: Tienduizend kinderen werd gevraagd of ze snoep hadden gegeten in de afgelopen 24 uur en dit werd vervolgens vergeleken met degenen die nee zeiden, hieruit concludeerden ze dat snoepconsumptie niet geassocieerd was met nadelige gezondheidsparameters bij kinderen of adolescenten.

En dit is een onderzoek waarin de auteurs verklaarden geen belangenconflicten te hebben. Ja, het was een studie over snoep gefinancierd door de snoepindustrie, maar “geen belangenconflicten” hier.

Zie je hoe moeilijk het is om – met zulk gefinancierd onderzoek – de specifieke gezondheidseffecten van snoep te achterhalen? Alhoewel we eigenlijk geen onderzoek nodig hebben, omdat we al weten wat snoep is: het is snoep.

Het is voornamelijk puur suiker. We eten al te veel suiker. We hebben niet meer nodig. Je hoeft geen onderzoekers te betalen om zo’n onderzoek te doen.

Snoep-eters minder kans op overgewicht

Vergelijkbaar. We weten al wat boter is: het is boter. Het is voornamelijk puur verzadigd vet. We eten al te veel verzadigd vet; we hebben niet meer nodig. Hoe dan ook, het wordt nog gekker. Snoep-eters hadden minder kans op overgewicht en obesitas dan niet-snoep eters. Dus hey, misschien had het snoepbedrijf gelijk. Geef me de marshmallows! Is het eten van snoep echt een manier om het lichaamsgewicht onder controle te houden?

Wie kan mij een alternatieve uitleg geven waarom obese kinderen minder snoep eten? Juist, draai het argument om. Misschien is het niet zo dat minder snoep eten leidt tot obesitas, maar eerder dat obesitas leidt tot minder snoep eten. Met andere woorden, de geobserveerde snoepconsumptie weerspiegelt de gevolgen van obesitas, niet de oorzaak, net als mensen met een hartaandoening hun boterconsumptie mogelijk verminderen, waardoor de associatie verzwakt.

En onthoud dat dit het “vermelde” snoepgebruik was, wat meldingsfouten met zich mee brengt. Met andere woorden, kinderen met overgewicht kunnen als gevolg van schaamte hun inname van snoep in grotere mate afzwakken dan kinderen van normaal gewicht. Wat zou anders het gevolg van zo’n bevinding zijn? Willen we kinderen randomiseren, en meer snoep te eten geven om te zien of het hen laat afvallen? Het is twijfelachtig dat een ethische commissie tevreden zou zijn met dat soort voorstellen, maar je weet het niet totdat je het op de proef hebt gesteld.

Geef mensen extra snoep of pinda’s – hetzelfde aantal extra calorieën – en tot grote verrassing: degenen die al dat extra snoep aten, kwamen meer aan.

Snoep en betere concentratie?

Maar hoe zit het met die interventie-studie die liet zien dat snoep ADHD-symptomen kan verbeteren?

Als je de snoepfabrikant Mars bent en een onderzoek wilt financieren welke laat zien dat snoeprepen het concentratievermogen van kinderen verbetert, wat zou je doen? De ouders kregen een formele brief waarin ze werden geïnstrueerd om hun kinderen zonder ontbijt met honger naar school te sturen, om ze dan vervolgens een snoepreep te geven, of niets: een aspartaamdrankje.

En wat bleek: kinderen iets geven in plaats van niets vergroot hun vermogen om zich te concentreren. Dat doet me denken aan de beroemde “Frosted Mini-Wheats” advertentie, welke klinisch aantoonde dat de aandacht van kinderen met bijna 20% verbetert, waarin de kleine lettertjes uitlegden dat dit werd vergeleken met kinderen die helemaal niets aten.

Boter is ook op de proef gesteld. Je kunt mensen willekeurig voedingsmiddelen toewijzen, gemaakt met allerlei verschillende vetten, en boter bleek het slechtste te zijn betreffende LDL-cholesterol. Ja, maar dit waren kortetermijnstudies. Het is niet zo dat je mensen jarenlang willekeurig kunt toewijzen om ze al dan niet boter te laten eten, tenzij ze zijn opgesloten in een psychiatrisch inrichting, waardoor je middels dieet hun cholesterol kunt verhogen of verlagen en hartaandoeningen met ongeveer 40% kunt verminderen, alhoewel ze ook minder vlees en eieren aten, dus het was niet alleen de boter.

Ja, maar je kunt niet een heel land minder boter laten eten. Of wel soms? Een daling van het boter gebruik met 75% in Finland droeg bij aan een daling van sterfte aan hart- en vaatziekten met 80%, die grotendeels werd gewijd aan de daling van het cholesterolgehalte in het hele land, welke grotendeels werd gewijd aan de landelijke veranderingen in het voedingspatroon om de inname van verzadigd vet te verlagen, zoals afstand doen van boter.

Waar het op neerkomt is dat onderzoekers het op de proef hebben gesteld: gerandomiseerde, gecontroleerde onderzoeken met meer dan 50.000 mensen, en hoe meer het verzadigde vetgehalte omlaag gaat, hoe meer het cholesterol daalt, en hoe groter de bescherming. Levensstijladvies voor iedereen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, om het risico op onze #1 doodsoorzaak van mannen en vrouwen te verlagen, is om bevolkingsgroepen te adviseren om hun inname van verzadigd vet permanent te verminderen.

De American Heart Association had genoeg van de pogingen van de industrie om mensen in verwarring te brengen, dat ze in 2017 een Presidential Advisory hebben uitgebracht om het zo duidelijk mogelijk te schetsen: de belangrijkste bron van verzadigde vetten welke verminderd moet worden is onder meer boter.

 

Nutritionfacts is een non-profitorganisatie die gratis dagelijkse wetenschappelijke updates geeft over de laatste nutritionele studies op een korte, verstaanbare wijze over meer dan duizend onderwerpen.

Dr. Michael Greger bracht een boek uit: ‘Hoe overleef je?’. Het werd meteen een New York Times bestseller. Het beschrijft hoe voeding, wetenschappelijk bewezen, ziekte kan voorkomen en genezen. Alle opbrengsten van het boek gaan naar een goed doel!