Hoe kan je tandbederf stoppen?

Wat is het probleem?

Tandgaatjes zouden wel eens de meest voorkomende ziekte van de mensheid kunnen zijn. Het beïnvloedt namelijk 35% van de wereldbevolking.

Bron: Marcenes W, Kassebaum NJ, Bernabé E, et al. Global burden of oral conditions in 1990-2010: a systematic analysis. J Dent Res. 2013;92(7):592-7.

Het gemiddelde aantal rotte, ontbrekende en gevulde tanden is geschat op meer dan twee, bij slechts 12-jarige kinderen. In de Verenigde Staten kan de mondgezondheid van onze ouderen ook in staat van verval zijn, met een kwart van de ouderen die al hun tanden missen. En naar schatting honderd miljard dollar van alles is te wijten aan suiker.

Bron: Sheiham A, Williams DM, Weyant RJ, Glick M, Naidoo S, Eiselé JL, Selikowitz HS. Billions with oral disease: A global health crisis–a call to action. J Am Dent Assoc. 2015;146(12):861-4.

Suikerconsumptie als grote boosdoener

Suikerconsumptie wordt beschouwd als de enige oorzaak van gaatjes. Hoewel vaak aangeduid als een multifactoriële voorwaarde, de andere factoren – de bacteriën, de tandplak, het speeksel, het poetsen, het flossen – lijken alleen maar matige invloeden te hebben. Alle andere factoren veranderen eenvoudig de snelheid waarmee suiker gaatjes veroorzaakt. Zonder suikers is de keten van oorzakelijkheid verbroken, en komt de ziekte niet voor. Misschien hebben we al die dingen niet nodig als we gewoon van de toegevoegde suikers af kunnen komen.

Bron: Sheiham A, James WP. Diet and Dental Caries: The Pivotal Role of Free Sugars Reemphasized. J Dent Res. 2015;94(10):1341-7.

Studies die van decennia geleden dateren, laten zien dat in landen waar de suikerconsumptie erg laag was, tandgaatjes bijna niet aanwezig waren. En nieuwe analyses tonen aan dat de levensduur van gaatjes toeneemt naarmate de suikerinname toeneemt vanaf… nul.

Bron: Sheiham A, James WP. A reappraisal of the quantitative relationship between sugar intake and dental caries: the need for new criteria for developing goals for sugar intake. BMC Public Health. 2014;14:863.

De meest uitgebreide nationale gegevens zijn afkomstig uit Japan van vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Hier werd de inval van gaatjes en de suikerinname bijgehouden. De suikerinname daalde van ongeveer 8% van de calorieën tot slechts 0,1% – minder dan een theelepel per week – voordat het steeg tot ongeveer 14%. Gek genoeg toonde deze en gelijkaardige studies aan dat gaatjes nog steeds voorkomen zelfs wanneer de suikerinname slechts 2-3% van de calorie-inname bedroeg.

Bron: Sheiham A, James WP. A new understanding of the relationship between sugars, dental caries and fluoride use: implications for limits on sugars consumption. Public Health Nutr. 2014;17(10):2176-84.

Aanbevolen maximum suikerinname

Daarnaast leek meer uitgebreide ziekte bij volwassenen niet te manifesteren als de suikerinname beperkt werd tot minder dan 3%. Daarom wordt voor de volksgezondheid aanbevolen om de suikerinname te beperken tot minder dan 3%. Dit leidde tot de suggestie dat verkeerslichtlabels alles boven 2,5% toegevoegde suikers als “hoog” markeerde. Dat zou zelfs relatief lage suikerontbijtgranen, zoals Cheerios, “rood licht” voedsel maken.

Bron: Kmietowicz Z. Reduce sugar intake to 3% to protect against tooth decay, say researchers. BMJ. 2014;349:g5622.

Het aanbevolen maximum van 3% voor de totale dagelijkse inname van toegevoegde suikers zou zelfs geen enkele gemiddelde portie voor jonge kinderen toestaan van de top 10 ontbijtgranen die het meest werden geadverteerd.

Bron: Harris JL, Schwartz MB, Brownell KD, Sarda V, Dembek C, Munsell C, Shin C, Ustjanauskas A, Weinberg M. Cereal FACTS 2012: Limited progress in the nutrition quality and marketing of children’s cereals. Yale Rudd Center for Food Policy & Obesity. June 2012.

Het is duidelijk dat frisdrank van tafel is. Een blikje is bijna twee dagen deze hoeveelheid suiker.

De American Academy of Pediatric Dentistry nam het meer pragmatische doel aan en adviseerde een suikerinname onder de 5% voor kinderen en pubers.

Policy on dietary recommendations for infants, children, and adolescents. Pediatr Dent. 2017;39(6):64-66.

Dit sluit aan bij de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie voor zowel kinderen als volwassenen.

Bron: World Health Organization. Guideline: Sugars intake for adults and children. Geneva: World Health Organization; 2015.

Dat is waar suiker in Irak naar viel toen ze onder economische UN-sancties vielen, en het halveerde de gaatjes-cijfers in slechts enkele jaren.

Bron: Jamel H, Plasschaert A, Sheiham A. Dental caries experience and availability of sugars in Iraqi children before and after the United Nations sanctions. Int Dent J. 2004;54(1):21-5.

Aanbevolen maximale suikerinname voor algemene gezondheid

Als we echt geïnteresseerd zouden zijn in het minimaliseren van ziekte, zou het ideale doel zijn om de inname van vrije suikers naar nul te brengen, dus geen toegevoegde suikers. Het gaat hier niet over suikers die van nature worden aangetroffen in de moedermelk of fruit. Maar als het gaat om toegevoegde suikers, lijkt er geen drempel te zijn voor suikerinname waaronder er geen nadelige gevolgen zijn, een exponentiële toename van gaatjes voor suikerinnames zelfs zo laag als 1%.

Bron: Sheiham A, James WP. A reappraisal of the quantitative relationship between sugar intake and dental caries: the need for new criteria for developing goals for sugar intake. BMC Public Health. 2014;14:863.

“Misschien kunnen we gaatjes kwijtraken als er geen suiker in het dieet zat”, schreef een door Kellogg gefinancierde onderzoeker, “dit ideaal is onpraktisch.”

Bron: Gibson SA. Breakfast cereal consumption in young children: associations with non-milk extrinsic sugars and caries experience: further analysis of data from the UK National Diet and Nutrition Survey of children aged 1.5-4.5 years. Public Health Nutr. 2000;3(2):227-32.

“Het dictatoriale gebruik van voedsel dat vriendelijk is voor de tanden kan het celibaat in de voeding bevorderen wat niet aanvaardbaar is voor alle individuen”.

Bron: Curzon MEJ. Dietary Carbohydrate and Dental Caries. A Balanced Diet?, edited by John Dobbing, 57–75. London: Springer London, 1988.

“In plaats van ‘draconische’ verlagingen van de suikerinname aan te bevelen”, reageerde de suikerindustrie, “aandacht zou beter zijn gericht op fluoride tandpasta”.

Bron: Cottrell RC. “Effect on caries of restricting sugars intake: systematic review to inform WHO guidelines”. J Dent Res. 2014;93(5):530.

Weet je… dat is de perfecte metafoor voor de aanpak van levensstijlziektes door de geneeskunde: Waarom de oorzaak aanpakken, als je de gevolgen kunt behandelen? Waarom gezonder eten om hartaandoeningen te voorkomen en te behandelen, als we naar hartelust statines en stents kunnen gebruiken?

Nutritionfacts is een non-profitorganisatie die gratis dagelijkse wetenschappelijke updates geeft over de laatste nutritionele studies op een korte, verstaanbare wijze over meer dan duizend onderwerpen.

Dr. Michael Greger bracht een boek uit: ‘Hoe overleef je?’. Het werd meteen een New York Times bestseller. Het beschrijft hoe voeding, wetenschappelijk bewezen, ziekte kan voorkomen en genezen. Alle opbrengsten van het boek gaan naar een goed doel!