Toxoplasmose: een manipulatieve, door voedsel overdraagbare, hersenparasiet

Toxoplasma is een hersenparasiet die elk jaar miljoenen Amerikanen kan infecteren. Dit maakt het een ‘belangrijke oorzaak van ernstige voedselvergiftiging in de Verenigde Staten’.
Bron: Jones JL, Parise ME, Fiore AE. Neglected parasitic infections in the United States: toxoplasmosis. Am J Trop Med Hyg. 2014;90(5):794-9.

Chronische toxoplasma-infectie

Bijna een kwart van de volwassenen en adolescenten in de Verenigde Staten zijn al besmet. Een nieuwe infectie bij een zwangere vrouw kan ernstige gevolgen hebben. Maar bij de meeste mensen met een gezond immuunsysteem, bevinden deze parasieten zich in je brein, in een goed afgestemde balans tussen de parasiet en je immuunsysteem, wachtende tot je AIDS krijgt of zoiets en je immuunsysteem zal verminderen, en de parasiet als een gek door de hersenen kan verspreiden.
Bron: Jones JL, Kruszon-moran D, Wilson M, Mcquillan G, Navin T, Mcauley JB. Toxoplasma gondii infection in the United States: seroprevalence and risk factors. Am J Epidemiol. 2001;154(4):357-65.
Blanchard N, Dunay IR, Schlüter D. Persistence of Toxoplasma gondii in the central nervous system: a fine-tuned balance between the parasite, the brain and the immune system. Parasite Immunol. 2015;37(3):150-8.

Maar bij gezonde niet-zwangere mensen, zit de parasiet daar langdurig, als een mogelijk levenslange bewoner van je hersenen, onder controle gehouden door je immuunsysteem zonder significante klinische gevolgen. En zo werd chronische toxoplasma-infectie beschouwd als een goedaardige toestand …

Ontwikkeling van neurologische aandoeningen

Deze beschouwing is echter veranderd. De afwezigheid van duidelijke symptomen heeft bijgedragen aan de opvatting dat de cysten in je hersenen, gevormd door de parasieten inactieve entiteiten zijn, maar recente ontwikkelingen betwijfelen het idee dat chronische toxoplasma-infecties geen gevolgen hebben. “Nieuwe bewijzen suggereren dat de aanwezigheid van een vastgestelde chronische infectie kan bijdragen aan de [ontwikkeling van een verscheidenheid aan] neurologische aandoeningen waaronder schizofrenie, epilepsie en neurodegeneratieve aandoeningen”.
Bron: Sinai AP, Watts EA, Dhara A, Murphy RD, Gentry MS, Patwardhan A. Reexamining Chronic Infection: Surprising Activity for a “Dormant” Parasite. Curr Clin Microbiol Rep. 2016;3(4):175-185.

Nu zijn deze effecten mogelijk geen direct gevolg van de parasiet, maar worden eerder gedreven door een aanhoudend, laag, niveau van ontsteking in de geïnfecteerde hersenen, maar in beide gevallen… is het niet goed.

Dus laten we deze nieuwe gegevens bekijken en strategieën evalueren om niet geïnfecteerd te raken. Laten we bekijken wat men kan doen om de gevolgen onder controle te houden als je één van de vier Amerikanen bent die al geïnfecteerd is.

Wat zegt het wetenschappelijk onderzoek?

Vermoedens dat infecties een rol kunnen spelen in de geestelijke gezondheid dateren meer dan een eeuw terug – bijvoorbeeld, dit artikel uit 1896 vraagt of krankzinnigheid te wijten kan zijn aan een microbe.
Bron: Is Insanity Due To A Microbe? Marlborough Express, Volume XXXI, Issue 298, 22 December 1896.

Nou, “voor miljoenen jaren, hebben parasieten het gedrag van hun gastheren veranderd.”
Bron: Adamo SA. Parasites: evolution’s neurobiologists. J Exp Biol. 2013;216(Pt 1):3-10.

Neem bijvoorbeeld de duivelse gevolgen van het rabiësvirus, welke meestal wordt overgedragen via speeksel, dus het lijkt logisch dat het virus specifiek inspeelt op het limbische systeem van de hersenen, waardoor de slachtoffers van Fido in Cujo veranderen, om de overdracht van het virus te vergemakkelijken.
Bron: Jackson AC. Diabolical effects of rabies encephalitis. J Neurovirol. 2016;22(1):8-13.

Andere hersenparasieten

Maar hersenparasieten kunnen meer doen dan simpelweg gedrag aan- en uitzetten. “Sommige parasieten kunnen zich aanpassen en vervolgens volledig het gedrag van hun gastheren beheersen …” zoals de beroemde zombie mieren … zij sterven aan een infectie met een ‘master’ schimmel welke “hun insect host aanstuurt om te sterven in [alleen die] positie welke de verspreiding van [schimmel] sporen door de wind bevordert. “
Bron: Hughes DP, Andersen SB, Hywel-jones NL, Himaman W, Billen J, Boomsma JJ. Behavioral mechanisms and morphological symptoms of zombie ants dying from fungal infection. BMC Ecol. 2011;11:13.

Hier is het hoofd van een gemanipuleerde mier, gekoloniseerd door de ranken van de schimmel.

“Mieren besmet met [deze] schimmel … sterven op een dramatische manier.” Zodra de mier precies goed is gepositioneerd, wordt sterven voorafgegaan door het bijtgedrag waardoor de mieren zich aan de plant vastklemmen om stabiel te blijven terwijl de schimmel uit de achterkant van het hoofd van de mier barst en een lange steel groeit.
Bron: Pontoppidan MB, Himaman W, Hywel-jones NL, Boomsma JJ, Hughes DP. Graveyards on the move: the spatio-temporal distribution of dead ophiocordyceps-infected ants. PLoS ONE. 2009;4(3):e4835.

Hier is een foto – hoe gek is dat?

Er zijn ook waterparasieten die kunnen veroorzaken dat hun insect gastheren zichzelf verdrinken, of anderen welke bijen in staat kunnen stellen om zichzelf levend te begraven, of ervoor zorgen dat spinnen speciale webben maken.

Er zijn wespen die hun eieren in de buik van de spin leggen en dan precies in de avond, eet de larve zich een weg eruit, en drijft de spin om het een klein huisje te bouwen. Hoe griezelig is dat?
Bron: Eberhard WG. Spider manipulation by a wasp larva. Nature. 2000;406(6793):255-6.

Hoe zit het met toxoplasmose?

OK, maar kom op, dit zijn insecten met eenvoudige hersenen. Hersenparasieten kunnen toch zeker niet de complexe gedragingen van hogere dieren beïnvloeden … wat ons bij toxoplasma brengt. “Toxoplasma staat bekend om het manipuleren van het gedrag van hun gastheren om de kans te vergroten dat de host gevangen wordt door een roofdier. “
Bron: Flegr J. How and why Toxoplasma makes us crazy. Trends Parasitol. 2013;29(4):156-63.

Toxoplasma kan zich bijvoorbeeld in katten voortplanten, maar hoe gaat het zichzelf van de hersenen van een geïnfecteerde muis naar een kat verplaatsen? Het kan de hersenen van de muis kapen en hun aangeboren angst voor de geur van katten veranderen in een aantrekking tot die geur. De parasiet zorgt ervoor dat de muis een dodelijke aantrekking tot katten ontwikkelt, wat goed is voor de parasiet, niet zo goed voor de muis.

Wat heeft dit allemaal te maken met menselijke mentale ziekten? Dat verkennen we in een volgend artikel.

Nutritionfacts is een non-profitorganisatie die gratis dagelijkse wetenschappelijke updates geeft over de laatste nutritionele studies op een korte, verstaanbare wijze over meer dan duizend onderwerpen.

Dr. Michael Greger bracht een boek uit: ‘Hoe overleef je?’. Het werd meteen een New York Times bestseller. Het beschrijft hoe voeding, wetenschappelijk bewezen, ziekte kan voorkomen en genezen. Alle opbrengsten van het boek gaan naar een goed doel!