Eerder legde ik uit dat de stoffen die cholesterol verhogen in koffie niet door een papieren koffiefilter heen kunnen komen.
Bron: Van dusseldorp M, Katan MB, Van vliet T, Demacker PN, Stalenhoef AF. Cholesterol-raising factor from boiled coffee does not pass a paper filter. Arterioscler Thromb. 1991;11(3):586-93.
Geef mensen een “French press” koffie wat gefilterd is, maar zonder papier, en hun cholesterol schiet omhoog na verloop van tijd, en dit begint na slechts twee weken, maar schakel over naar koffie met een papieren filter en hun cholesterol gaat weer naar beneden. Dezelfde hoeveelheid koffie, maar anders bereid.
Bron: Urgert R, Meyboom S, Kuilman M, et al. Comparison of effect of cafetière and filtered coffee on serum concentrations of liver aminotransferases and lipids: six month randomised controlled trial. BMJ. 1996;313(7069):1362-6.
De cholesterolverhogende stoffen in koffiebonen zijn sindsdien geïdentificeerd- het zijn de vetachtige stoffen in de olie in koffiebonen. Eén van de redenen waarom het zo lang duurde om dat uit te zoeken is dat deze stoffen het cholesterol niet verhogen in ratten of hamsters, of zelfs apen, maar het gebeurt wel bij mensen.
Bron: Urgert R, Katan MB. The cholesterol-raising factor from coffee beans. Annu Rev Nutr. 1997;17:305-24.
Maar blijkbaar blijft het achter in het papieren filter. Dit verklaart waarom gefilterde koffie geen invloed heeft op cholesterol, terwijl gekookte, French press, of Turkse koffies dat wel doen. Espresso ook, dat 20 keer zoveel van de cholesterolverhogende stof cafestol heeft dan met papier gefilterde koffie, terwijl Turkse en gekookte koffie het slechtste zijn, hoewel niveaus in oploskoffie behoorlijk laag zijn, zelfs zonder het papieren filter. Let op, als je koffie maakt met een metalen filter zonder het papier, dan zou het vermoedelijk net zo slecht zijn als de French press koffie.
Deze studies leken in het algemeen consequent te zijn in het aantonen dat het deze vettige stof was die door het papier uitgefilterd werd, maar een klein aantal studies suggereerden dat gefilterde koffie het cholesterolgehalte ook kon laten stijgen, en begonnen twijfel te scheppen over wat een vrij duidelijke verklaring leek te zijn.
Bron: Rodrigues IM, Klein LC. Boiled or filtered coffee? Effects of coffee and caffeine on cholesterol, fibrinogen and C-reactive protein. Toxicol Rev. 2006;25(1):55-69.
Dus, de cholesterolverhogende effecten veroorzaakt door het drinken van gefilterde koffie zijn mogelijk niet zo groot als die van gekookte koffie, maar misschien moeten we niet de mogelijkheid verwerpen dat gefilterde koffie ook een kleine, maar belangrijke, rol kan spelen bij het verhogen van cholesterol.
Ik wist van deze studie, waar drie koppen gefilterde koffie per dag het totale cholesterol niveau verhoogde maar de stijging van LDL, het “slechte” cholesterol, was niet statistisch significant.
Bron: Fried RE, Levine DM, Kwiterovich PO, et al. The effect of filtered-coffee consumption on plasma lipid levels. Results of a randomized clinical trial. JAMA. 1992;267(6):811-5.
Hetzelfde met deze studie, waar het stoppen met drinken van gefilterde koffie het totale cholesterol niveau verlaagde, wat misschien alleen gedeeltelijke verwijdering suggereert.
Bron: Christensen B, Mosdol A, Retterstol L, Landaas S, Thelle DS. Abstention from filtered coffee reduces the concentrations of plasma homocysteine and serum cholesterol–a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. 2001;74(3):302-7.
Maar niemand had ooit de niveaus van de cholesterolverhogende stoffen in de papieren filters gemeten… tot nu. De resultaten toonden aan dat het meeste van de cholesterolverhogende cafestol werd gevonden in het koffiedik in plaats van dat het vast was komen te zitten in het filter zelf.
Bron: Rendón MY, Dos santos scholz MB, Bragagnolo N. Is cafestol retained on the paper filter in the preparation of filter coffee?. Food Res Int. 2017;100(Pt 1):798-803.
Met andere woorden, de belangrijkste functie van een papieren filter is niet om de stoffen te blokkeren maar om alle fijne deeltjes te blokkeren die deze stoffen meedragen. Wanneer je French press koffie maakt, dan is er die fijne zeef, maar er zit nog steeds een beetje koffiedik op de bodem van de beker; dat zijn de kleine deeltjes die er doorheen gaan en kunnen aan een deel van het risico bijdragen. Een klein beetje cafestol gaat door de filter heen.
Dus ja, je kunt het niveau met 90% verminderen – door over te schakelen van French press of een van de metalen gaasfilters, door een papieren filter te gebruiken. Wanneer je koffie gebruikt die van nature een hoog niveau van cafestol heeft , dan kun je de hoeveelheid met 95% verminderen met het papier, maar er kan genoeg overblijven om je LDL te verhogen.
Maar je weet het niet totdat je … het op de proef hebt gesteld. Ze begonnen met koffie met een hoge cafestolgehalte. Na een maand lang drinken van twee koppen koffie per dag, ging hun LDL-cholesterol aanzienlijk omhoog, ook al was het gefilterd met papier.
Bron: Corrêa TA, Rogero MM, Mioto BM, et al. Paper-filtered coffee increases cholesterol and inflammation biomarkers independent of roasting degree: a clinical trial. Nutrition. 2013;29(7-8):977-81.
Dus, als je een hoog cholesterolgehalte hebt, ondanks het eten van een gezond dieet, dan kun je misschien je koffieconsumptie verminderen en je opnieuw laten testen. Of je kunt proberen over te schakelen naar een koffie met een lager cafestol gehalte. Er zijn allerlei variabelen, zoals de mate van roosteren of malen dat van invloed kan zijn op cafestolniveaus. Je kunt je voorstellen dat kleinere gemalen koffie deeltjes een grotere extractie mogelijk zouden maken.
Het branden van de bonen lijkt hier iets van te vernietigen; dus donkere koffie bonen zouden minder cafestol moeten hebben. Maar er is niet veel verschil tussen licht en medium gebrande bonen. Inderdaad, in deze studie was er geen significant verschil tussen de stijging van cholesterol na koffie met licht gebrande versus medium gebrande bonen. Ze lieten allebei het cholesterolgehalte stijgen.
Bron: Zhang C, Linforth R, Fisk ID. Cafestol extraction yield from different coffee brew mechanisms. Food Res Internat. 2012;49:27-31.

Nutritionfacts is een non-profitorganisatie die gratis dagelijkse wetenschappelijke updates geeft over de laatste nutritionele studies op een korte, verstaanbare wijze over meer dan duizend onderwerpen.
Dr. Michael Greger bracht een boek uit: ‘Hoe overleef je?’. Het werd meteen een New York Times bestseller. Het beschrijft hoe voeding, wetenschappelijk bewezen, ziekte kan voorkomen en genezen. Alle opbrengsten van het boek gaan naar een goed doel!