Hoe we de strijd tegen kanker winnen

De strategie van geneeskunde

De afgelopen decennia heeft de geneeskunde hard gestreden tegen kanker, vooral gericht op vroegtijdige diagnose en betere behandelingen. De strijd wordt niet gewonnen. Toch is er in de geneeskunde niet veel van te zien dat ze toegeven dat de strategie misschien gebreken vertoont. Wat dat betreft lijkt het op een generaal uit de Eerste Wereldoorlog die zei: “Slachtoffers: enorm veel. Gewonnen terrein: verwaarloosbaar. Conclusie: doorzetten.”

Minimale effect van chemo op overleving

Als je kijkt naar wat een kanker-dodende chemo bijdraagt aan de 5-jaars-overleving van kankerpatiënten, dan ligt dat in de orde van grootte van maar zo’n 2%. Wel, sommige soorten kanker bij kinderen kunnen we inmiddels goed behandelen, ook zaadbalkanker en de ziekte van Hodgkin zijn uitzonderingen, maar kijk je naar de meest voorkomende kankers —darm, long, borst, prostaat— is het slaagpercentage slechts zo’n 1%. Wat betekent dat van bijna 14.000 patiënten met darmkanker er maar 146 meer dan 5 jaar overleefden dankzij de chemotherapie. Chemo levert dus een overlevingskans op van zoiets als 1 op 100, maar dat vertellen artsen hun patiënten niet.

Nieuwe chemotherapie-middelen worden gepromoot als een grote doorbraak, alleen om later weer stilletjes te worden teruggetrokken. Het minimale effect op overleving voor de meer gangbare vormen van kanker staat in schril contrast met de verwachtingen die veel patiënten hebben. Zij hebben het gevoel dat ze een behandeling krijgen die hun kansen op genezing aanzienlijk verhoogt.

Het falen van therapie

Gezien het minimale effect van cytotoxische chemotherapie op de 5-jaars-overleving, en het feit dat er geen grote vooruitgang is geboekt in de afgelopen twintig jaar, is de conclusie dat het eigenlijk vooral om verlichting van het lijden gaat. Therapie kan tumoren verkleinen, pijn en druk verlichten, maar dat lijkt zich niet te vertalen in een langer leven.

Het falen van therapie, in combinatie met het besef dat het overgrote merendeel van kanker verband houdt met omgevingsfactoren, met name leefstijlfactoren, wijst er sterk op dat we ons vooral op preventie moeten richten. Kanker is grotendeels een ziekte die te voorkomen is, maar er zijn wel grote veranderingen qua leefstijl voor nodig.

Invloed van levensstijl

Elk jaar worden miljoenen gevallen van kanker vastgesteld, maar liefst 90 tot 95% daarvan is te wijten aan leefstijl-factoren, en slechts 5 tot 10% is te wijten aan slechte genen. Dit weten we vanwege de enorme verschillen wat betreft waar ter wereld de diverse vormen van kanker zich voordoen, wat dan verandert als mensen verhuizen naar een ander deel van de wereld. Het percentage borstkanker bijvoorbeeld verschilt behoorlijk, met het laagste percentage in delen van Afrika en Azië, totdat mensen verhuizen en beginnen te eten en leven zoals Amerikanen, Argentijnen, Europeanen of Australiërs.

De oplossing ligt in de preventie

Het is dus hard nodig om een andere manier te vinden om het probleem kanker te benaderen. De oplossing om de strijd tegen kanker te winnen ligt in de preventie, wat niet alleen beter werkt, maar ook het grote voordeel heeft dat het niets ergers met zich meebrengt dan ontwenningsverschijnselen van nicotine of snoepjes.

Bovendien, een kankerbehandeling, zelfs als die slaagt, veroorzaakt vaak veel lijden voor de patiënt, zowel lichamelijk als geestelijk. Er zijn zelfs kankerbehandelingen die erger gevonden worden dan de ziekte zelf. Het allerbelangrijkste is dus dat een gezonde leefstijl erger kan voorkómen, terwijl vroege opsporing en behandeling per definitie niets verandert aan het kankerpercentage, niets verandert aan het aantal mensen dat kanker krijgt in de eerste plaats.

Volwaardige, plantaardige voeding

Wat betreft de preventie en de behandeling van kanker met voeding wordt het eten van voedingsmiddelen die dierlijke producten bevatten van oudsher in verband gebracht met een verhoogd risico op kanker, terwijl bepaalde plantaardige bestanddelen in voeding in verband werden gebracht met een verlaagd risico. Het is dus niet genoeg om gewoon de slechte dingen te vermijden. Eten is eigenlijk sowieso vooral een kwestie van winnen of verliezen. Alles wat we in onze mond steken, is een gemiste kans om iets dat nog gezonder is in onze mond te stoppen. Het gaat er dus niet alleen om voeding te vermijden die kanker kan bevorderen; we moeten voedingsmiddelen eten met bestanddelen die kanker actief onderdrukken.

Met volwaardige voeding bedoelen we niet-bewerkte voedingsmiddelen. Er wordt inderdaad beweerd dat er werkzame stoffen zitten in gezonde dingen als kurkuma, groene thee, of broccoli, maar dit is de manier waarop we die binnen moeten krijgen, en niet met pillen. Ja, uiteindelijk zou het ontstaan van kanker wel eens voornamelijk een ziekte kunnen zijn die reageert op voeding, we hebben het hier echter niet over voedingssupplementen, maar over volwaardig, onbewerkt voedsel.

Nutritionfacts is een non-profitorganisatie die gratis dagelijkse wetenschappelijke updates geeft over de laatste nutritionele studies op een korte, verstaanbare wijze over meer dan duizend onderwerpen.

Dr. Michael Greger bracht een boek uit: ‘Hoe overleef je?’. Het werd meteen een New York Times bestseller. Het beschrijft hoe voeding, wetenschappelijk bewezen, ziekte kan voorkomen en genezen. Alle opbrengsten van het boek gaan naar een goed doel!